Πλήγμα στην πραγματική οικονομία

Πρόκειται για έναν από τους τομείς που ως τώρα έχουν αποφύγει σε μεγάλο βαθμό της επιπτώσεις από την κατάρρευση της Γουόλ Στριτ. Η “ρυπαρή” εργασία εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος, η μεταφορά του με πλοία μέσω των ωκεανών, η μετατροπή του σε ατσάλι, και η τροφοδότηση της βιομηχανίας με την απαραίτητη πρώτη ύλη. Η πρόσφατη πτώση της τιμής πώλησης των πρώτων υλών και η μείωση του κόστους μεταφοράς τους από τη ναυτιλία, δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης θα είναι εξαιρετικά επώδυνες για την πραγματική οικονομία.

Από την αρχή του καλοκαιριού η τιμή του χάλυβα έχει πέσει από 20% ως και 70%, ενώ το κόστος της μεταφοράς “χύμα φορτίων” πρώτων υλών με πλοία, έχει μειωθεί κατά τέσσερα πέμπτα. Υπάρχουν πληροφορίες ότι φορτία σίτου “στοιβάζονται” σε λιμάνια της Αμερικής. Οι αγοραστές δεν τήρησαν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης προς τις τράπεζες με τις οποίες συνεργάζονται και που, υπό κανονικές συνθήκες, τους παρέχουν τις απαραίτητες πιστώσεις. Όμως, εξ’ αιτίας της χρηματοπιστωτικής κρίσης, οι πιστώσεις “έχουν στερέψει”. Τουλάχιστον ένας βιομήχανος, είχε παρόμοια προβλήματα με τη μεταφορά φορτίου σιδηρομεταλλεύματος με πλοία στην Κίνα. Επιπλέον, ιδιοκτήτες πλοίων δυσκολεύονται να συγκεντρώσουν νέα κεφάλαια για τη ναυπήγηση καινούριων πλοίων.

Ο θεαματικότερος αντικατοπτρισμός της μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας είναι η κατάρρευση του δείκτη, Baltic Dry Index(BDI), που παρακολουθεί τις τιμές φορτίων που μεταφέρονται με πλοία, όπως το σιδηρομετάλλευμα, από παραγωγούς χώρες όπως η Βραζιλία και η Αυστραλία, προς την Αμερική, την Κίνα και την Ευρώπη. Ο BDI, σημείωσε πτώση 85%, μετά το υψηλό ρεκόρ που παρουσίασε στο τέλος Μαΐου, φτάνοντας τις 11.793 μονάδες. Ο δείκτης παραθέτει ξεκάθαρα την πορεία του διεθνούς εμπορίου και κατ’ επέκταση την ένταση της οικονομικής δραστηριότητας. Τα τελευταία χρόνια η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας ώθησε τον BDI προς τα πάνω, αφού η οικονομία της Κίνας αντλεί πρώτες ύλες από τη διεθνή αγορά, που μεταφέρονται εκεί με πλοία. Ακολούθως η Κίνα παράγει βιομηχανικά προϊόντα τα οποία, πάλι με πλοία, μεταφέρονται από την Κίνα στις αγορές του εξωτερικού.

H μείωση της παγκόσμιας ζήτησης, αλλά και ο αυξημένος αριθμός πλοίων που ναυπηγήθηκαν ή ναυπηγούνται προκαλεί απώλεια εσόδων για τη ναυτιλία. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι επέρχεται σοβαρή επιβράδυνση της ζήτησης για πλοία που μεταφέρουν κοντέινερ, τα οποία μεταφέρουν τα βιομηχανικά προϊόντα της Κίνας στις αγορές της Δύσης. Οι τελευταίες προβλέψεις αναφέρουν ότι η αύξηση της ζήτησης για κοντέινερ θα είναι μόλις 5% το χρόνο, αντί για 15% που ήταν οι προηγούμενες προβλέψεις.

Η τιμή του χάλυβα επίσης άρχισε να πέφτει από τα επίπεδα ρεκόρ των τελευταίων μηνών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η τιμή του χάλυβα που χρησιμοποιείται για την κατασκευή αυτοκινήτων και άλλων προϊόντων, έπεσε από το Μάιο κατά 20%. Η τιμή του χάλυβα που διαπραγματεύεται στο χρηματιστήριο μετάλλων του Λονδίνου έπεσε 70%. Οι παραγωγοί χάλυβα, περιλαμβανομένης της ArcelorMittal, ηγέτιδας δύναμης στον συγκεκριμένο τομέα, όπως επίσης ρωσικές και κινεζικές εταιρείες προσανατολίζονται σε άμεση μείωση της παραγωγής.

Παρότι οι εισαγωγές σιδηρομεταλλεύματος της Κίνας αυξήθηκαν κατά 22% το πρώτο εξάμηνο του 2007, εταιρείες της Αυστραλίας φοβούνται ότι η μείωση της παραγωγής χάλυβα στην Κίνα μπορεί να αποτελεί προάγγελο “παύσης” της οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα. Ο Μάουντ Γκίμπσον, παραγωγός από την Αυστραλία, προειδοποιεί ότι τεράστιες ποσότητες σιδητομεταλλεύματος παραμένουν αποθηκευμένες στην Κίνα, χωρίς να χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία. Η τιμή του σιδηρομεταλλεύματος έπεσε το αμέσως προηγούμενο διάστημα κατά 50% φθάνοντας στα 100 δολάρια ανά τόνο. Οι τιμές του χαλκού, του νικελίου και του ψευδάργυρου έπεσαν κατά 50% ή και περισσότερο το χρόνο που διανύουμε, ενώ η τιμή του αλουμινίου μειώθηκε κατά 33%. Η πτώση αυτή των τιμών των πρώτων υλών προκάλεσε μείωση της τιμής των μετοχών των εταιρειών εξόρυξης.

Οι δύο βιομηχανικοί γίγαντες, BHP Billiton και Rio Tinto, που εξάγουν σιδηρομετάλλευμα από την Αυστραλία στην Κίνα, υποστηρίζουν ότι οι επιπτώσεις από τη μείωση της ζήτησης, δεν θα είναι και τόσο δραματικές. Αναμένουν δε ότι οι ανταγωνιστές τους, που έχουν μεγαλύτερο κόστος παραγωγής, θα μειώσουν τις ποσότητες που παράγουν και εξάγουν. Αυτό συμβαίνει ήδη σε κάποιο βαθμό. H Ferrexpo, ουκρανική εταιρεία παραγωγής σιδηρομεταλλεύματος, ανακοίνωσε ότι θα αναβάλει τις αποφάσεις της σχετικά με την επέκταση των δραστηριοτήτων της εταιρείας. Η Rio Tinto έχει ήδη μειώσει την παραγωγής της σε εργοστάσιο που έχει στην Κίνα. Η μεγάλη αμερικανική εταιρεία παραγωγής αλουμινίου Alcoa, έκλεισε εργοστάσιο της στις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω μεγάλης πτώσης στα μηνιαία κέρδη, ενώ ανακοίνωσε ότι θα μειώσει κατά 50% τις επενδύσεις για τον επόμενο χρόνο. Και άλλες εταιρείες ανακοίνωσαν ματαίωση των σχεδίων τους για το άνοιγμα νέων ορυχείων νικελίου και ψευδάργυρου.

Πάντως, οι μεγαλύτερες εταιρείες ορυχείων δεν βρίσκονται σε απόγνωση. Ο Αλμπέρτο Καλντερόν από την BHP, επισημαίνει ότι ο χρηματιστηριακός δείκτης Baltic Dry Index είναι εξαιρετικά ασταθής, και εκτιμά ότι αυτή η πραγματικότητα δεν είναι καλός οιωνός για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές του συγκεκριμένου τομέα, αλλά και της βιομηχανίας. Ο κύριος Καλντερόν εκτιμά ότι η οικονομία της Κίνας θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με ρυθμό, 6 – 9% ετησίως, για τα επόμενα πέντε χρόνια, ενώ η Rio Tinto είναι ακόμη πιο αισιόδοξη, προβλέποντας ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας δεν πρόκειται να πέσει κάτω από το 8% ετησίως. Ο πρόεδρος της Τιμ Αλμπανέζε πιστεύει ότι “η οικονομία της Κίνας κανει απλά μια σύντομη στάση για να πάρει μια ανάσα”.

Και οι δύο εταιρείες εκτιμούν ότι τα διαθέσιμα αποθέματα κάποιων μετάλλων, όπως ο χαλκός, είναι περιορισμένα, και ότι η χρηματοπιστωτική κρίση, θα κάνει ακόμη πιο δύσκολη την χρηματοδότηση νέων ορυχείων. Επίσης πιστεύουν ότι η καθυστέρηση των σχεδίων για επέκταση των δραστηριοτήτων τους, αλλά και ο εκτοπισμός περιφερειακών εταιρειών και ανταγωνιστών, θα συμβάλλουν στην ανάκαμψη των τιμών των μετάλλων στην αγορά, συντομότερα απ’ ότι εκτιμούν οι περισσότεροι αναλυτές. Σίγουρα, η έντονη επιθυμία BHP να εξαγοράσει την Rio Tinto, αποτελεί ένδειξη ότι η εταιρεία εξακολουθεί να πιστεύει ότι ο τομέας της παραγωγής και εμπορίας πρώτων υλών θα συνεχίσει να προσφέρει μεγάλα κέρδη.