Περιπέτεια στην Επίδαυρο
Το δράμα και η τραγικότητα του Οιδίποδα
Το ταξίδι μας ήταν μαγευτικό. Μετά την επιβίβαση μας στο ταχύπλοο ενός καλού φίλου, στη μαρίνα του Φλοίσβου, ξεκινήσαμε το ταξίδι μας στο Σαρωνικό Κόλπο, με προορισμό τα Λουτρά Ωραίας Ελένης, κοντά στην Κάτω Αλμυρή, μερικά χιλιόμετρα από τον Ισθμό της Κορίνθου. Οι κατάφυτες ακτές που είδαμε διασχίζοντας τα θαλάσσια στενά μεταξύ Σαλαμίνας και Αίγινας, και τα καταπράσινα νησάκια που συναντήσαμε έως ότου φτάσουμε στις ακτές της Αργολίδας έδωσαν μια νότα αισιοδοξίας, ότι το ελληνικό τοπίο παραμένει αναλλοίωτο και πανέμορφο, παρά της λαθροχειρίες και την απληστία του ανθρώπου.
Τα δελφίνια και τα εκατοντάδες θαλασσοπούλια που είδαμε, αποδεικνύουν ότι το θαλάσσιο περιβάλλον αντιστέκεται. Ένα ψαράδικο που σταμάτησε για να κεράσει την παρέα μας μια καλή ψαριά, ήταν φορτωμένο με αλιεύματα πρώτης ποιότητας. Οι ψαράδες μας είπαν ότι τα τελευταία χρόνια τα νερά έχουν καθαρίσει, και ότι η θαλάσσια ζωή κινδυνεύει μόνον από κάποιους ασυνείδητους που ψαρεύουν μα δυναμίτη.
Πλέοντας προς τα Λουτρά Ωραίας Ελένης συναντήσαμε και αρκετά ιστιοπλοϊκά σκάφη με ξένες σημαίες, ιταλικές, αμερικανικές, αγγλικές και τουρκικές, κάτι που σημαίνει ότι ο τουρισμός μας εξακολουθεί να “αναπνέει”, παρά τις “επίπονες προσπάθειες κάποιων επαγγελματιών συνδικαλιστών να διαλύσουν τη χώρα και να καταστρέψουν την σημαντικότερη πηγή πλούτου που μας έχει απομείνει”. Οι βουτιές κοντά σε ένα μικρό βραχώδες νησάκι μετά την Αίγινα, ήταν αναζωογονητικές, η παρέα τώρα ήταν έτοιμη για την απόβαση στις ακτές του Κορινθιακού, απ΄ όπου θα ξεκινούσε η εκστρατεία για το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όχι βέβαια χωρίς εμπόδια και απρόοπτα. Φυσικά το “στράτευμα” έπρεπε να τραφεί, γι αυτό και η παρέα κατέλυσε σε παραλιακό ταβερνάκι, όπου καταναλώθηκαν μεγάλες ποσότητες, θαλασσινών, ψαριών, ούζου και κρασιού. Προηγήθηκε μια ακόμη βουτιά στα γαλαζοπράσινα νερά των Λουτρών Ωραίας Ελένης, που έχουν πάρει το χρώμα τους από τις γύρω πλαγιές των βουνών που είναι κατάφυτες με πεύκα, και φυσικά τον καταγάλανο ουρανό.
Στο διπλανό τραπέζι καθόταν μια παρέα Αμερικανών και Άγγλων, που όπως μάθαμε μετά από πολλά κεράσματα και έντονους διαλόγους για την πολιτική της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή της Μεσογείου και τη Μέση Ανατολή, ήταν λάτρεις της Ελλάδας και του ελληνικού πολιτισμού, και ότι σχεδόν κάθε χρόνο έρχονται για να παρακολο9υθήσουν παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο. Δύο από τις Αμερικανίδες, και τρεις από τις αγγλίδες της παρέας μιλούσαν άπταιστα αρχαία ελληνικά, καθώς ήταν απόφοιτοι του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης.
Η ευχάριστη έκπληξη έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν ένας Αμερικανός, απόφοιτος του Μπέρκλεϊ, μας έκανε επίδειξη γνώσεων για την Αρχαία Επίδαυρο. Μας μίλησε για τα όρη Αραχναίο, Κορυφαίο και Τίθιο, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία γεννήθηκε ο Ασκληπιός, καθώς και για το όνομα Επίδαυρος, που δόθηκε από τον τρίτο κατά σειρά άρχοντα της, που ήταν ήρωας, γιος του Άργους και της Ευάδνης. Σύμφωνα με τον Όμηρο, μας είπε, ο Επίδαυρος πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, έχοντας στο πλευρό του τους γιούς του Ασκληπιού, Ποδαλείριο και Μαχάονα. Η Επίδαυρος πήρε επίσης μέρος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο ως σύμμαχος των Σπαρτιατών, και πολέμησε κατά του Άργους, που συμμάχησε με την Αθήνα. Στη συνέχεια ο Αμερικανός φίλος μας, Μελ είναι το όνομα του, μας μίλησε για τον Ασκληπιό, που σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδας, από την οποία πήρε ο Ερμής τον Ασκληπιό έμβρυο, ενώ αυτή επρόκειτο να καεί.
Ο Μελ μας είπε ότι υπάρχει και δεύτερος μύθος, που λεει ότι ο Ασκληπιός ήταν γιος του Απόλλωνα και της Αρσινόης, κόρης του Βασιλέα των Μεσσηνίων. Στην αρχή ο Ασκληπιός λατρευόταν ως ήρωας και αργότερα σαν θεός, πάντοτε δε τον συνόδευε ο ιερός όφις. Η Επίδαυρος γέμισε προς τιμήν του μεγαλοπρεπή μνημεία, όπως ο ναός όπου φυλασσόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του θεού. Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου έγινε το πιο φημισμένο της αρχαίας Ελλάδας, λόγω της θεραπείας πολλών ασθενών που το επισκέφθηκαν. Διέθετε ξενώνες, γυμναστήρια, στάδιο και το περίφημο για την ακουστική του Θέατρο, για την ψυχαγωγία των ανθρώπων. Το Θέατρο ήταν έργο του Αργείου αρχιτέκτονα Πολύκλειτου, έχει χωρητικότητα 13,000 θεατών, και θαυμάσια ακουστική που διατηρείται ως και σήμερα.
Η ζέστη ήταν σχεδόν αφόρητη, λίγο πριν ξεκινήσουμε για το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, που απέχει από την Κάτω Αλμυρή 67 χιλιόμετρα, ρίξαμε μια ακόμη βουτιά, για να δροσιστούμε, το ταξίδι με το αυτοκίνητο θα ήταν γρήγορο, αλλά η γεωγραφική τοποθεσία του θεάτρου περίκλειστη από λοφίσκους, που κρατούν την ζέστη της ημέρας ως αργά το βράδυ. Τελικά μπήκαμε στα αυτοκίνητα, μπροστά οι Αγγλο – Αμερικανοί και πίσω οι Έλληνες. Τα αυτοκίνητα προχωρούσαν με χαμηλή ταχύτητα, ο δρόμος προς την Επίδαυρο είναι στενός και έχει πολλές στροφές, παρά τα χρόνια που έχουν περάσει η ποιότητα του οδοστρώματος και η σήμανση των δρόμων είναι κάκιστη. Το τοπίο είναι καταπράσινο, τα πεύκα φύονται ως εκεί που φτάνει το μάτι. Μόνον κοντά στην περιοχή του Σοφικού, υπάρχει μια μεγάλη καμένη έκταση, όπου όμως μικρά πεύκα φυτρώνουν ξανά, εις πείσμα των εμπρηστών και των απρόσεκτων.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς το αρχαίο θέατρο αρκετοί “ελληνάρες” οδηγοί “διέπρεψαν”. Η νευρική οδήγηση, οι άκαιρες και επικίνδυνες προσπεράσεις, η ανυπομονησία και η επιθετική οδήγηση ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της οδικής συμπεριφοράς των “βαρβάρων”, οι περισσότεροι εκ των οποίων σίγουρα πήγαιναν στην Επίδαυρο για να “δοξάσουν” το αρχαίο ελληνικό δράμα και τον πολιτισμό μας. Φθάνοντας στην περιοχή της Επιδαύρου το τοπίο είναι υποβλητικό. Αν αφουγκραστεί κανείς τον τόπο και τους ήχους, ιδιαίτερα τη νύχτα που όλα είναι ήσυχα, και ειδικά την ώρα μιας θεατρικής παράστασης στο αρχαίο θέατρο, καταλαβαίνει γιατί κάποιοι επέλεξαν να δημιουργήσουν το Ασκληπιείο και το αρχαίο θέατρο, σε αυτή τη συγκεκριμένη περιοχή. Τα γεωγραφικά και φυσικά δεδομένα, η τοποθεσία, και η όλη ατμόσφαιρα παραπέμπουν σε μια άλλη, “μυστική Ελλάδα”.
Οι αστυνομικοί της Τροχαίας λειτούργησαν υποδειγματικά και τα χιλιάδες αυτοκίνητα που έφθαναν στο χώρο έξω από το αρχαίο θέατρο στάθμευσαν χωρίς κανένα πρόβλημα. Το μεγάλο πλήθος κατευθυνόταν προς τον χώρο της θεατρικής παράστασης. Μικροαστοί με τις οικογένειες τους, τουρίστες με καλοκαιρινή εμφάνιση, αθλητικά παπούτσια ή και πέδιλα θαλάσσης, και φυσικά υπήρχαν και κυρίες “βορείων προαστίων” και υψηλής εισοδηματικής κατάταξης, που φορούσαν, μάλλον κακόγουστα, βραδινά φορέματα, και δεκάποντες γόβες, χωρίς μάλλον να υπολογίσουν το χώμα, τις πέτρες και το πούσι από τα πεύκα που καλύπτουν τη διαδρομή από το πάρκινγκ ως το αρχαίο θέατρο. Το θέατρο ήταν σχεδόν γεμάτο, όμως η παράσταση αργούσε να αρχίσει, και πολλοί αναρωτιόνταν γιατί, τελικά όλοι κατάλαβαν γιατί, όταν εμφανίστηκε ένας από τους διασημότερους, αν όχι ο διασημότερος αστέρας της ελληνικής ποπ, μουσικής μετά της συζύγου του, που μεταφέρθηκε άρον – άρον να καθίσει ώστε να αρχίσει η παράσταση, ακούστηκαν μάλιστα και κάποιες αποδοκιμασίες, από κάποιους που μάλλον δεν άντεχαν τη ζέστη.
Τώρα ήταν όλα έτοιμα, οι ηθοποιοί που φορούσαν ναϊλον μπέρτες, που ταιριάζουν περισσότερο στα γυρίσματα του Σταρ – Τρεκ, και όχι σε αρχαία τραγωδία, εμφανίστηκαν μπροστά στον κόσμο που αδημονούσε και καταχειροκροτήθηκαν. Η παράσταση ήταν καλή, στο τέλος οι πρωταγωνιστές και οι υπόλοιποι ηθοποιοί αποθεώθηκαν από το κοινό που έφυγε ευχαριστημένο. Αυτό που θα ήθελα να σχολιάσω είναι ότι άνθρωποι που πατούν το χώμα όπου κάποτε έπαιξαν, ο Αλέξης Μινωτής, η Άννα Συνοδινού, ο Μάνος Κατράκης, η Μαρία Κάλας, και τόσοι άλλοι που θα έπρεπε να αναφερθούν εδώ, θα πρέπει να είναι περισσότερο προσεκτικοί, να δίνουν όση ψυχή και πάθος έχουν μέσα τους, ώστε να μπορούν και οι θεατές να μεταφερθούν έστω και νοερά, στην εποχή του δράματος, να μπουν στο κλίμα, νιώσουν μέσα τους την τραγικότητα της στιγμής.
Το δράμα και η τραγικότητα του Οιδίποδα, είναι διαχρονικά, και κάποιος που επενδύει χρόνο και χρήμα για να ζήσει αυτή τη θεατρική εμπειρία στην Επίδαυρο, περιμένει να απολαύσει μια παράσταση που τουλάχιστον ξεφεύγει από τα δεδομένα των ελληνικών τηλεοπτικών σίριαλ, και φυσικά απαιτεί ηθοποιούς, που δεν έχουν μόνον ωραίο παρουσιαστικό, αλλά και που τα δίνουν όλα, που δίνουν ψυχή και σώμα για να μπουν στο ρόλο και να συγκινήσουν το κοινό που διψά για ερμηνείες βάθους. Κατανοεί βέβαια κάποιος ότι μια παράσταση, ακόμη και στην Επίδαυρο, έχει και εμπορικούς και εισπρακτικούς σκοπούς, και ότι οι διάσημοι τηλεοπτικοί αστέρες εξυπηρετούν άριστα αυτόν το στόχο. Εξακολουθώ όμως να παραμένω ρομαντικός και να πιστεύω ότι “ηθοποιός σημαίνει φως”, που διαμορφώνει χαρακτήρες και πλάθει προσωπικότητες. Επίσης παρατήρησα ότι στο τέλος της παράστασης, κομμάτι του έργου που κανονικά ανήκει στο Χορό, είχε δοθεί τελικά στον πρωταγωνιστή που έκλεισε με αυτό το έργο. Μπορεί κάποιοι μεταξύ άλλων, να είναι “περισσότερο ίσοι από τους υπόλοιπους”, αλλά καλό θα είναι να μην παραβιάζεται μια θεατρική παράδοση αιώνων, στο βωμό της αυταρέσκειας και του ναρκισσισμού.
Η παράσταση ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία, το κοινό καταχειροκρότησε τους ηθοποιούς, τον άριστο σκηνοθέτη και τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης, και έφυγε κατευχαριστημένο. Η παρέα μου είχε προχωρήσει, εγώ όμως έμεινα λίγο μέσα στο άδειο πια, αρχαίο θέατρο για να αφουγκραστώ τους ήχους της νύχτας και να απολαύσω τον νυχτερινό ουρανό. Ακολούθησε το παραδοσιακό δείπνο στο διάσημο “Λεωνίδα”, όπου ηθοποιοί, φίλοι, θεατές, και απλώς περίεργοι απόλαυσαν το καλό φαγητό και καλό κρασί πριν αναχωρήσουν για τον προορισμό τους. Η παρέα μας, πληθωρική και πολυεθνική προκάλεσε μεγάλη αναταραχή και σχόλια, ενώ στις διάφορες γωνιές του “Λεωνίδα” τα σχόλια και τα κουτσομπολιά των ανθρώπων του θεάτρου έδιναν και έπαιρναν, Άκουσα πολλά αλλά δεν θέλω να μεταφέρω τίποτε εδώ. Αφού χαιρετίσαμε φίλους και γνωστούς αναχωρήσαμε οδικός για το λιμανάκι της Παλαιάς Επιδαύρου, όπου μας περίμενε το ταχύπλοο συμφοιτητή μας από το Μπαχρέϊν, που κάνει τουρισμό στα ελληνικά νησιά, για να επιστρέψουμε στην Αθήνα. Ο νυχτερινός διάπλους του Σαρωνικού Κόλπου ήταν πραγματικά μαγευτικός. Γυρίσαμε στο Φλοίσβο γεμάτοι και ανανεωμένοι, με την ψυχή μας γεμάτη ελληνικές μυρωδιές και χρώματα.
Μπαίνοντας στο αυτοκίνητο, άνοιξα το ραδιόφωνο, και δέχθηκα καταιγισμό ειδήσεων για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τους συνδικαλιστές που θα απέκλειαν για μια ακόμη φορά το λιμάνι του Πειραιά, για άλλους που απέκλεισαν τους ξένους τουρίστες από την Ακρόπολη, και για διάφορες άλλες οικονομικές περικοπές και δυσάρεστες εξελίξεις που έρχονται. Η ελληνική πραγματικότητα είναι αδυσώπητη και η χώρα μας σε πολύ δύσκολη θέση. Εκείνη την ώρα μου ήρθε η σκέψη ότι ίσως μια επιστροφή όλων μας στη “μέσα Ελλάδα” της ψυχής και των ονείρων μας, που όμως είναι ζωντανή, τόσο εδώ αλλά και στο εξωτερικό, να μπορεί να δώσει μια λύση και μια πρόταση εξόδου από την πολυδιάστατη κρίση μας. Η σκέψη μου όπως και πάλι διακόπηκε από έναν άξεστο οδηγό ταξί που σταμάτησε μέσα στη λεωφορειό - λωρίδα για να πάρει ένα ξένο πελάτη, με τον οποίο φαίνεται ότι διαπραγματευόταν τα χρήματα για να τον πάει στον προορισμό του.
Το δράμα και η τραγικότητα του Οιδίποδα
Το ταξίδι μας ήταν μαγευτικό. Μετά την επιβίβαση μας στο ταχύπλοο ενός καλού φίλου, στη μαρίνα του Φλοίσβου, ξεκινήσαμε το ταξίδι μας στο Σαρωνικό Κόλπο, με προορισμό τα Λουτρά Ωραίας Ελένης, κοντά στην Κάτω Αλμυρή, μερικά χιλιόμετρα από τον Ισθμό της Κορίνθου. Οι κατάφυτες ακτές που είδαμε διασχίζοντας τα θαλάσσια στενά μεταξύ Σαλαμίνας και Αίγινας, και τα καταπράσινα νησάκια που συναντήσαμε έως ότου φτάσουμε στις ακτές της Αργολίδας έδωσαν μια νότα αισιοδοξίας, ότι το ελληνικό τοπίο παραμένει αναλλοίωτο και πανέμορφο, παρά της λαθροχειρίες και την απληστία του ανθρώπου.
Τα δελφίνια και τα εκατοντάδες θαλασσοπούλια που είδαμε, αποδεικνύουν ότι το θαλάσσιο περιβάλλον αντιστέκεται. Ένα ψαράδικο που σταμάτησε για να κεράσει την παρέα μας μια καλή ψαριά, ήταν φορτωμένο με αλιεύματα πρώτης ποιότητας. Οι ψαράδες μας είπαν ότι τα τελευταία χρόνια τα νερά έχουν καθαρίσει, και ότι η θαλάσσια ζωή κινδυνεύει μόνον από κάποιους ασυνείδητους που ψαρεύουν μα δυναμίτη.
Πλέοντας προς τα Λουτρά Ωραίας Ελένης συναντήσαμε και αρκετά ιστιοπλοϊκά σκάφη με ξένες σημαίες, ιταλικές, αμερικανικές, αγγλικές και τουρκικές, κάτι που σημαίνει ότι ο τουρισμός μας εξακολουθεί να “αναπνέει”, παρά τις “επίπονες προσπάθειες κάποιων επαγγελματιών συνδικαλιστών να διαλύσουν τη χώρα και να καταστρέψουν την σημαντικότερη πηγή πλούτου που μας έχει απομείνει”. Οι βουτιές κοντά σε ένα μικρό βραχώδες νησάκι μετά την Αίγινα, ήταν αναζωογονητικές, η παρέα τώρα ήταν έτοιμη για την απόβαση στις ακτές του Κορινθιακού, απ΄ όπου θα ξεκινούσε η εκστρατεία για το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όχι βέβαια χωρίς εμπόδια και απρόοπτα. Φυσικά το “στράτευμα” έπρεπε να τραφεί, γι αυτό και η παρέα κατέλυσε σε παραλιακό ταβερνάκι, όπου καταναλώθηκαν μεγάλες ποσότητες, θαλασσινών, ψαριών, ούζου και κρασιού. Προηγήθηκε μια ακόμη βουτιά στα γαλαζοπράσινα νερά των Λουτρών Ωραίας Ελένης, που έχουν πάρει το χρώμα τους από τις γύρω πλαγιές των βουνών που είναι κατάφυτες με πεύκα, και φυσικά τον καταγάλανο ουρανό.
Στο διπλανό τραπέζι καθόταν μια παρέα Αμερικανών και Άγγλων, που όπως μάθαμε μετά από πολλά κεράσματα και έντονους διαλόγους για την πολιτική της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή της Μεσογείου και τη Μέση Ανατολή, ήταν λάτρεις της Ελλάδας και του ελληνικού πολιτισμού, και ότι σχεδόν κάθε χρόνο έρχονται για να παρακολο9υθήσουν παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο. Δύο από τις Αμερικανίδες, και τρεις από τις αγγλίδες της παρέας μιλούσαν άπταιστα αρχαία ελληνικά, καθώς ήταν απόφοιτοι του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης.
Η ευχάριστη έκπληξη έγινε ακόμη μεγαλύτερη όταν ένας Αμερικανός, απόφοιτος του Μπέρκλεϊ, μας έκανε επίδειξη γνώσεων για την Αρχαία Επίδαυρο. Μας μίλησε για τα όρη Αραχναίο, Κορυφαίο και Τίθιο, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία γεννήθηκε ο Ασκληπιός, καθώς και για το όνομα Επίδαυρος, που δόθηκε από τον τρίτο κατά σειρά άρχοντα της, που ήταν ήρωας, γιος του Άργους και της Ευάδνης. Σύμφωνα με τον Όμηρο, μας είπε, ο Επίδαυρος πήρε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, έχοντας στο πλευρό του τους γιούς του Ασκληπιού, Ποδαλείριο και Μαχάονα. Η Επίδαυρος πήρε επίσης μέρος στον Πελοποννησιακό Πόλεμο ως σύμμαχος των Σπαρτιατών, και πολέμησε κατά του Άργους, που συμμάχησε με την Αθήνα. Στη συνέχεια ο Αμερικανός φίλος μας, Μελ είναι το όνομα του, μας μίλησε για τον Ασκληπιό, που σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν γιος του Απόλλωνα και της Κορωνίδας, από την οποία πήρε ο Ερμής τον Ασκληπιό έμβρυο, ενώ αυτή επρόκειτο να καεί.
Ο Μελ μας είπε ότι υπάρχει και δεύτερος μύθος, που λεει ότι ο Ασκληπιός ήταν γιος του Απόλλωνα και της Αρσινόης, κόρης του Βασιλέα των Μεσσηνίων. Στην αρχή ο Ασκληπιός λατρευόταν ως ήρωας και αργότερα σαν θεός, πάντοτε δε τον συνόδευε ο ιερός όφις. Η Επίδαυρος γέμισε προς τιμήν του μεγαλοπρεπή μνημεία, όπως ο ναός όπου φυλασσόταν το χρυσελεφάντινο άγαλμα του θεού. Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου έγινε το πιο φημισμένο της αρχαίας Ελλάδας, λόγω της θεραπείας πολλών ασθενών που το επισκέφθηκαν. Διέθετε ξενώνες, γυμναστήρια, στάδιο και το περίφημο για την ακουστική του Θέατρο, για την ψυχαγωγία των ανθρώπων. Το Θέατρο ήταν έργο του Αργείου αρχιτέκτονα Πολύκλειτου, έχει χωρητικότητα 13,000 θεατών, και θαυμάσια ακουστική που διατηρείται ως και σήμερα.
Η ζέστη ήταν σχεδόν αφόρητη, λίγο πριν ξεκινήσουμε για το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, που απέχει από την Κάτω Αλμυρή 67 χιλιόμετρα, ρίξαμε μια ακόμη βουτιά, για να δροσιστούμε, το ταξίδι με το αυτοκίνητο θα ήταν γρήγορο, αλλά η γεωγραφική τοποθεσία του θεάτρου περίκλειστη από λοφίσκους, που κρατούν την ζέστη της ημέρας ως αργά το βράδυ. Τελικά μπήκαμε στα αυτοκίνητα, μπροστά οι Αγγλο – Αμερικανοί και πίσω οι Έλληνες. Τα αυτοκίνητα προχωρούσαν με χαμηλή ταχύτητα, ο δρόμος προς την Επίδαυρο είναι στενός και έχει πολλές στροφές, παρά τα χρόνια που έχουν περάσει η ποιότητα του οδοστρώματος και η σήμανση των δρόμων είναι κάκιστη. Το τοπίο είναι καταπράσινο, τα πεύκα φύονται ως εκεί που φτάνει το μάτι. Μόνον κοντά στην περιοχή του Σοφικού, υπάρχει μια μεγάλη καμένη έκταση, όπου όμως μικρά πεύκα φυτρώνουν ξανά, εις πείσμα των εμπρηστών και των απρόσεκτων.
Κατά τη διάρκεια της διαδρομής προς το αρχαίο θέατρο αρκετοί “ελληνάρες” οδηγοί “διέπρεψαν”. Η νευρική οδήγηση, οι άκαιρες και επικίνδυνες προσπεράσεις, η ανυπομονησία και η επιθετική οδήγηση ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της οδικής συμπεριφοράς των “βαρβάρων”, οι περισσότεροι εκ των οποίων σίγουρα πήγαιναν στην Επίδαυρο για να “δοξάσουν” το αρχαίο ελληνικό δράμα και τον πολιτισμό μας. Φθάνοντας στην περιοχή της Επιδαύρου το τοπίο είναι υποβλητικό. Αν αφουγκραστεί κανείς τον τόπο και τους ήχους, ιδιαίτερα τη νύχτα που όλα είναι ήσυχα, και ειδικά την ώρα μιας θεατρικής παράστασης στο αρχαίο θέατρο, καταλαβαίνει γιατί κάποιοι επέλεξαν να δημιουργήσουν το Ασκληπιείο και το αρχαίο θέατρο, σε αυτή τη συγκεκριμένη περιοχή. Τα γεωγραφικά και φυσικά δεδομένα, η τοποθεσία, και η όλη ατμόσφαιρα παραπέμπουν σε μια άλλη, “μυστική Ελλάδα”.
Οι αστυνομικοί της Τροχαίας λειτούργησαν υποδειγματικά και τα χιλιάδες αυτοκίνητα που έφθαναν στο χώρο έξω από το αρχαίο θέατρο στάθμευσαν χωρίς κανένα πρόβλημα. Το μεγάλο πλήθος κατευθυνόταν προς τον χώρο της θεατρικής παράστασης. Μικροαστοί με τις οικογένειες τους, τουρίστες με καλοκαιρινή εμφάνιση, αθλητικά παπούτσια ή και πέδιλα θαλάσσης, και φυσικά υπήρχαν και κυρίες “βορείων προαστίων” και υψηλής εισοδηματικής κατάταξης, που φορούσαν, μάλλον κακόγουστα, βραδινά φορέματα, και δεκάποντες γόβες, χωρίς μάλλον να υπολογίσουν το χώμα, τις πέτρες και το πούσι από τα πεύκα που καλύπτουν τη διαδρομή από το πάρκινγκ ως το αρχαίο θέατρο. Το θέατρο ήταν σχεδόν γεμάτο, όμως η παράσταση αργούσε να αρχίσει, και πολλοί αναρωτιόνταν γιατί, τελικά όλοι κατάλαβαν γιατί, όταν εμφανίστηκε ένας από τους διασημότερους, αν όχι ο διασημότερος αστέρας της ελληνικής ποπ, μουσικής μετά της συζύγου του, που μεταφέρθηκε άρον – άρον να καθίσει ώστε να αρχίσει η παράσταση, ακούστηκαν μάλιστα και κάποιες αποδοκιμασίες, από κάποιους που μάλλον δεν άντεχαν τη ζέστη.
Τώρα ήταν όλα έτοιμα, οι ηθοποιοί που φορούσαν ναϊλον μπέρτες, που ταιριάζουν περισσότερο στα γυρίσματα του Σταρ – Τρεκ, και όχι σε αρχαία τραγωδία, εμφανίστηκαν μπροστά στον κόσμο που αδημονούσε και καταχειροκροτήθηκαν. Η παράσταση ήταν καλή, στο τέλος οι πρωταγωνιστές και οι υπόλοιποι ηθοποιοί αποθεώθηκαν από το κοινό που έφυγε ευχαριστημένο. Αυτό που θα ήθελα να σχολιάσω είναι ότι άνθρωποι που πατούν το χώμα όπου κάποτε έπαιξαν, ο Αλέξης Μινωτής, η Άννα Συνοδινού, ο Μάνος Κατράκης, η Μαρία Κάλας, και τόσοι άλλοι που θα έπρεπε να αναφερθούν εδώ, θα πρέπει να είναι περισσότερο προσεκτικοί, να δίνουν όση ψυχή και πάθος έχουν μέσα τους, ώστε να μπορούν και οι θεατές να μεταφερθούν έστω και νοερά, στην εποχή του δράματος, να μπουν στο κλίμα, νιώσουν μέσα τους την τραγικότητα της στιγμής.
Το δράμα και η τραγικότητα του Οιδίποδα, είναι διαχρονικά, και κάποιος που επενδύει χρόνο και χρήμα για να ζήσει αυτή τη θεατρική εμπειρία στην Επίδαυρο, περιμένει να απολαύσει μια παράσταση που τουλάχιστον ξεφεύγει από τα δεδομένα των ελληνικών τηλεοπτικών σίριαλ, και φυσικά απαιτεί ηθοποιούς, που δεν έχουν μόνον ωραίο παρουσιαστικό, αλλά και που τα δίνουν όλα, που δίνουν ψυχή και σώμα για να μπουν στο ρόλο και να συγκινήσουν το κοινό που διψά για ερμηνείες βάθους. Κατανοεί βέβαια κάποιος ότι μια παράσταση, ακόμη και στην Επίδαυρο, έχει και εμπορικούς και εισπρακτικούς σκοπούς, και ότι οι διάσημοι τηλεοπτικοί αστέρες εξυπηρετούν άριστα αυτόν το στόχο. Εξακολουθώ όμως να παραμένω ρομαντικός και να πιστεύω ότι “ηθοποιός σημαίνει φως”, που διαμορφώνει χαρακτήρες και πλάθει προσωπικότητες. Επίσης παρατήρησα ότι στο τέλος της παράστασης, κομμάτι του έργου που κανονικά ανήκει στο Χορό, είχε δοθεί τελικά στον πρωταγωνιστή που έκλεισε με αυτό το έργο. Μπορεί κάποιοι μεταξύ άλλων, να είναι “περισσότερο ίσοι από τους υπόλοιπους”, αλλά καλό θα είναι να μην παραβιάζεται μια θεατρική παράδοση αιώνων, στο βωμό της αυταρέσκειας και του ναρκισσισμού.
Η παράσταση ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία, το κοινό καταχειροκρότησε τους ηθοποιούς, τον άριστο σκηνοθέτη και τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης, και έφυγε κατευχαριστημένο. Η παρέα μου είχε προχωρήσει, εγώ όμως έμεινα λίγο μέσα στο άδειο πια, αρχαίο θέατρο για να αφουγκραστώ τους ήχους της νύχτας και να απολαύσω τον νυχτερινό ουρανό. Ακολούθησε το παραδοσιακό δείπνο στο διάσημο “Λεωνίδα”, όπου ηθοποιοί, φίλοι, θεατές, και απλώς περίεργοι απόλαυσαν το καλό φαγητό και καλό κρασί πριν αναχωρήσουν για τον προορισμό τους. Η παρέα μας, πληθωρική και πολυεθνική προκάλεσε μεγάλη αναταραχή και σχόλια, ενώ στις διάφορες γωνιές του “Λεωνίδα” τα σχόλια και τα κουτσομπολιά των ανθρώπων του θεάτρου έδιναν και έπαιρναν, Άκουσα πολλά αλλά δεν θέλω να μεταφέρω τίποτε εδώ. Αφού χαιρετίσαμε φίλους και γνωστούς αναχωρήσαμε οδικός για το λιμανάκι της Παλαιάς Επιδαύρου, όπου μας περίμενε το ταχύπλοο συμφοιτητή μας από το Μπαχρέϊν, που κάνει τουρισμό στα ελληνικά νησιά, για να επιστρέψουμε στην Αθήνα. Ο νυχτερινός διάπλους του Σαρωνικού Κόλπου ήταν πραγματικά μαγευτικός. Γυρίσαμε στο Φλοίσβο γεμάτοι και ανανεωμένοι, με την ψυχή μας γεμάτη ελληνικές μυρωδιές και χρώματα.
Μπαίνοντας στο αυτοκίνητο, άνοιξα το ραδιόφωνο, και δέχθηκα καταιγισμό ειδήσεων για το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τους συνδικαλιστές που θα απέκλειαν για μια ακόμη φορά το λιμάνι του Πειραιά, για άλλους που απέκλεισαν τους ξένους τουρίστες από την Ακρόπολη, και για διάφορες άλλες οικονομικές περικοπές και δυσάρεστες εξελίξεις που έρχονται. Η ελληνική πραγματικότητα είναι αδυσώπητη και η χώρα μας σε πολύ δύσκολη θέση. Εκείνη την ώρα μου ήρθε η σκέψη ότι ίσως μια επιστροφή όλων μας στη “μέσα Ελλάδα” της ψυχής και των ονείρων μας, που όμως είναι ζωντανή, τόσο εδώ αλλά και στο εξωτερικό, να μπορεί να δώσει μια λύση και μια πρόταση εξόδου από την πολυδιάστατη κρίση μας. Η σκέψη μου όπως και πάλι διακόπηκε από έναν άξεστο οδηγό ταξί που σταμάτησε μέσα στη λεωφορειό - λωρίδα για να πάρει ένα ξένο πελάτη, με τον οποίο φαίνεται ότι διαπραγματευόταν τα χρήματα για να τον πάει στον προορισμό του.
Δημήτρης Ε. Θωμάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου